RegelRecht NRML (Normalized Rule Model Language)

NRML (uitspraak: /ˈnɔrməl/) is een JSON-gebaseerd formaat voor wet- en regelgeving.

Theoretische Basis: Datalog met JSON Syntax

NRML is fundamenteel Datalog met JSON syntax. Deze realisatie verbindt NRML met 40+ jaar formele logica programmering theorie:

NRML Facts = Datalog facts/relaties
NRML Reference chains = Path expressions door fact graphs
NRML Conditions = Datalog predicates met rekenkundige extensies
NRML Rules = Horn clauses met default logic
NRML Aggregations = SQL-achtige aggregate functies

Positie in het Ecosystem

NRML fungeert als bridge format in het landscape van rule languages:

Complementair, niet concurrerend

In plaats van te concurreren met bestaande standaarden, dient NRML als brug tussen:

FLINT interpretaties → NRML serialisatie
Blawx visuele rules → NRML opslag
RegelSpraak Dutch CNL ← NRML natuurlijke taal generatie
Datalog engines ← NRML executie

Inverse relatie met RegelSpraak

NRML en RegelSpraak zijn complementaire inversen:

RegelSpraak: Nederlandse CNL → Uitvoerbare code
NRML: JSON rules → Nederlandse natuurlijke taal

Wat maakt NRML uniek?

1. JSON-Based Datalog

Maakt Datalog concepten toegankelijk voor moderne developers
Directe API integratie zonder parsing layers

2. Path-Based Reference System

Intuïtieve navigatie door fact graphs
Developer-vriendelijker dan Datalog's positionele argumenten

3. Version-Aware Temporal Logic

Ingebouwd versioning systeem voor regels over tijd
Natuurlijke handling van juridische wijzigingen

4. Multilingual by Design

Language objects ingebakken in de core structuur
Ondersteunt regel authoring in meerdere talen tegelijk

Context

NRML is ontwikkeld als onderdeel van een bredere beweging naar machine-leesbare wetgeving en regelgeving:

Regelspraak/ALEF - Een initiatief van de Belastingdienst voor het formaliseren van fiscale wet- en regelgeving
MinBZK Machine Law PoC - Proof of Concept van het Ministerie van BZK voor machine-interpreteerbare wetgeving
regels.overheid.nl - Standaardisering van regelbeheer voor Nederlandse overheidsdiensten

NRML bouwt voort op deze initiatieven door een gestandaardiseerd JSON-formaat te bieden dat zowel door mensen leesbaar als door machines interpreteerbaar is.

Structuur

Een NRML document bestaat uit de volgende hoofdcomponenten:

1. Metadata

Bevat informatie over het document zoals versie, taal en beschrijving.

2. Domains

Type definities die hergebruikt kunnen worden, bijvoorbeeld:

Bedrag: numeriek type met precisie en eenheid (€)
Percentage: percentage type
Enumeraties voor vaste waardenlijsten

3. Object Types

Definities van bedrijfsobjecten met hun eigenschappen:

Attributen: eigenschappen met een datatype
Kenmerken: boolean eigenschappen (bijv. "is belaste reis")
Article: lidwoord (de/het) voor Nederlandse taal

4. Fact Types

Relaties tussen objecten:

Rollen: de objecten die deelnemen aan de relatie
Cardinaliteit: één-op-één, één-op-veel, etc.
Relatieomschrijving: menselijk leesbare beschrijving

5. Parameters

Configureerbare waarden zoals tarieven en drempels.

6. Rule Groups

Bedrijfsregels georganiseerd in logische groepen:

Regels: individuele bedrijfslogica
Versies: regels kunnen verschillende versies hebben met geldigheidsperiodes
Expressies: berekeningen en voorwaarden

JSON Pointers

NRML gebruikt RFC 6901 JSON Pointers voor interne referenties:

"$ref": "#/objectTypes/vlucht/properties/afstand"

Dit verwijst naar de afstand property van het vlucht object type.

Voorbeeld

Het toka.nrml.json bestand bevat een volledig voorbeeld van het Nederlandse vliegbelastingsysteem met:

Vluchten, passagiers en belastingberekeningen
Afstand- en tijdgebaseerde tarieven
Kortingen en uitzonderingen
Treinmiles verdeling

Schema Validatie

Het schema.json bestand definieert de formele structuur van NRML documenten en kan gebruikt worden voor validatie.

Evaluatie en Testen

1. Schema Validatie

NRML documenten kunnen gevalideerd worden tegen het JSON Schema voor structurele correctheid.

Met de ingebouwde validator:

# Valideer het standaard bestand
uv run scripts/validate

# Valideer specifieke bestanden
uv run scripts/validate schema.json mijn-model.nrml.json

Handmatig met Python:

import json
import jsonschema

with open('schema.json') as f:
    schema = json.load(f)

with open('toka.nrml.json') as f:
    document = json.load(f)

jsonschema.validate(document, schema)

De validator controleert:

UUID-formaat voor alle keys
Vereiste velden per object type
Taalcode formaat (ISO 639-1)
JSON Schema compliance

2. Referentie Integriteit

Controleer of alle JSON Pointer referenties ($ref) correct verwijzen naar bestaande elementen.

3. Regelconsistentie

Versies mogen geen overlappende geldigheidsperiodes hebben
Expressies moeten syntactisch correct zijn
Object- en attribuutreferenties moeten bestaan

4. Volledigheid

Alle gerefereerde domains moeten gedefinieerd zijn
Relaties moeten beide zijden correct definiëren
Parameters gebruikt in regels moeten bestaan

XSLT Transformaties

NRML documenten kunnen worden getransformeerd naar verschillende output formaten:

Beschikbare Transformaties

Gegevensspraak (gegevensspraak.xsl) - Object model specificatie
Regelspraak (regelspraak.xsl) - Business rules in natuurlijke taal

Quick Start

# Installeer dependencies (eenmalig)
npm install

# Gegevensspraak transformatie (standaard)
./scripts/transform

# Regelspraak transformatie  
./scripts/transform transformations/regelspraak.xsl toka.nrml.json output.txt

# Custom bestanden met taal
./scripts/transform my.xsl input.json output.txt en

# Help
./scripts/transform --help

Voorbeeld Output

Input (NRML JSON):

{
  "objectTypes": {
    "48c6ed9c-0911-43d8-b6ef-47d2b406ea35": {
      "name": {"nl": "vlucht", "en": "flight"},
      "definite_article": {"nl": "de", "en": "the"},
      "properties": {
        "d72ead33-2e0c-450a-ba71-b83940c8e926": {
          "name": {"nl": "belaste reis", "en": "taxable journey"},
          "type": "characteristic"
        }
      }
    }
  }
}

Gegevensspraak Output (Nederlands):

Objecttype de vlucht
de	belaste reis	kenmerk
de	onbelaste reis	kenmerk
de	rondvlucht	kenmerk
is	klimaatneutraal	kenmerk (bijvoeglijk)

Regelspraak Output (Nederlands):

Regel belaste reis 01
geldig vanaf 2018
Een reis is een belaste reis
indien bereikbaar per trein van de reis gelijk is aan waar.

Multilingual Support

Beide transformaties ondersteunen Nederlands (nl) en Engels (en) via het centralized translations.xsl module:

# Nederlandse output (standaard)
./scripts/transform transformations/regelspraak.xsl toka.nrml.json output-nl.txt nl

# Engelse output  
./scripts/transform transformations/regelspraak.xsl toka.nrml.json output-en.txt en

Architectuur Principes

Strikte scheiding tussen taal en domein:

Taalconstructies (lidwoorden, voegwoorden): uit translations.xsl
Domeintermen (vlucht, passagier): uit JSON object model
Geen hardcoded strings in XSL transformaties

Unified Reference Chain System:

Alle referenties zijn arrays (zelfs enkele referenties)
Ondersteuning voor multi-hop chains (role → property)
Possessive pronouns gebaseerd op rule target context

Technical Features

XSLT 3.0 - Declaratieve templates met pattern matching
JSON native - Directe json-to-xml() support
SaxonJS - XSLT 3.0 processor via Node.js (geen Java nodig)
UUID support - Volledig UUID-based multilingual NRML v2
Role references - Expliciete relationele modellering

Toekomstige Ontwikkelingen

NRML is een levende standaard die zich ontwikkelt samen met de behoeften van de Nederlandse overheid voor machine-leesbare wetgeving. Bijdragen en feedback zijn welkom via GitHub issues.

Voor een uitgebreide analyse van hoe NRML zich verhoudt tot bestaande standaarden, zie NRML Standards Analysis.

MinBZK/NRML