/temel-linux-egitimi

Uygulamalı Temel Linux Eğitimi

SSH bağlantısı

Sunucunuza IP yerine hostname ile bağlanabilmek ve bu dökümandaki komutları direk kopyalayarak çalıştırabilmek için C:\Windows\System32\drivers\etc\host dosyanıza sunucunuzun IP adresini içeren aşağıdaki gibi satır eklemenizi öneririm: 192.168.185.201 kfnlinux

Windows’ta opsiyonel olarak gelen OpenSSH Client’ı ya da Putty, mRemoteNG, MobaXterm vb. uygulamaları indirip kurarak bağlanabilirsiniz.

PS C:\> ssh kafein@kfnlinux
kafein@kfnlinux's password:
Welcome to Ubuntu 22.04.2 LTS (GNU/Linux 5.15.0-67-generic x86_64)

kafein@kfnlinux:~$

Shell Arabirimi

Terminal uygulaması ile sisteme giriş yaptığımızda bizi karşılayan metin tabanlı kabuk arabirimidir. Bash, Zsh, Fish, C Shell gibi çeşitleri vardır. Günümüzde en yaygın olarak Bash kullanılmakta ve çoğu Linux dağıtımında var sayılan shell olarak gelmektedir.

kafein@kfnlinux:~$ echo "Hello World!"
Hello World!
kafein@kfnlinux:~$

Standard Input & Output

input: 0 output: 1 error: 2

Çıktı Yönlendirme

kafein@kfnlinux:~$ mkdir work
kafein@kfnlinux:~$ cd work
kafein@kfnlinux:~$ echo "Hello World!" > hello
kafein@kfnlinux:~$ echo "foo" >> hello
kafein@kfnlinux:~$ echo "bar" >> hello
kafein@kfnlinux:~$ echo "baz" >> hello
kafein@kfnlinux:~$ ls -al > file-list

Pipe kullanarak komutları birbirine bağlama

kafein@kfnlinux:~$ ls -al | wc -l
15

Sık Kullanılan Komutlar

  • ls
  • cd
  • pwd
  • mkdir
  • cp
  • mv
  • rm
  • find
  • cat
  • touch
  • grep
  • awk
  • echo
  • head
  • tail
  • more
  • less
  • wc
  • tar
  • vim
  • nano
  • ps
  • top
  • kill
  • nohup
  • watch
  • df
  • du
  • chown
  • chmod
  • ip
  • ifconfig
  • ping
  • nslookup
  • netstat
  • telnet
  • nc
  • curl
  • wget
  • rsync
  • which

Shell Scripting

İnteraktif shell arabiriminde çalıştırdığımız komutlardan daha karmaşık, birden fazla komut adımından oluşan, sık kullandığımız işlemler için shell scriptler yazabiliriz.

kafein@kfnlinux:~$ nano find_recent_files.sh

Aşağıdaki scripti find_recent_files.sh dosyasına kaydedelim

#!/usr/bin/bash

cd $HOME

echo "Finding recent files..."

mkdir recent_files

find work -type f -mtime -1 -print0 | xargs -0 -r cp -t recent_files/

date=$(date '+%Y%m%d%H%M%S')

tar zcvf recent_files_$date.tar.gz recent_files

rm -rf recent_files

Scripti çalıştıralım

kafein@kfnlinux:~$ chmod 700 find_recent_files.sh
kafein@kfnlinux:~$ ./find_recent_files.sh

APT Paket Yönetim Sistemi

Debian ve türevi Ubuntu vb. Linux dağıtımlarında kullanılan paket yönetim sistemidir. İlk kurulumla birlikte gelmeyen 10 binlerce yazılımı internet üzerinde APT paket deplolarından yükleyebilirsiniz.

kafein@kfnlinux:~$ netstat
Command 'netstat' not found, but can be installed with:
sudo apt install net-tools

kafein@kfnlinux:~$ sudo apt install net-tools

Kullanıcı ve Gruplar

Kulanıcı ekleme:

kafein@kfnlinux:~$ sudo useradd test-user
kafein@kfnlinux:~$ sudo passwd test-user
kafein@kfnlinux:~$ exit

PS C:\> ssh test-kafein@kfnlinux

Grup ekleme:

kafein@kfnlinux:~$ sudo groupadd test-group
kafein@kfnlinux:~$ sudo usermod -aG test-group test-user

Dizin yetkilendirme:

kafein@kfnlinux:~$ sudo mkdir /opt/testwork
kafein@kfnlinux:~$ sudo usermod -aG test-group test-user
kafein@kfnlinux:~$ sudo chown test-user:test-group /opt/testwork
kafein@kfnlinux:~$ sudo chmod 770 /opt/testwork
kafein@kfnlinux:~$ ls -al /opt/testwork
kafein@kfnlinux:~$ sudo usermod -aG test-group kafein
kafein@kfnlinux:~$ exit

PS C:\> ssh kafein@kfnlinux
kafein@kfnlinux:~$ ls -al /opt/testwork

Cron ile zamanlanmış görevler çalıştırma

kafein@kfnlinux:~$ crontab -e

32 * * * * /home/kafein/find_recent_files.sh

Curl

kafein@kfnlinux:~$ sudo apt install jq
curl -s "https://api.open-meteo.com/v1/forecast?latitude=41.01&longitude=28.95&hourly=temperature_2m&forecast_days=1" | jq ".hourly.temperature_2m" | python -c "import sys, statistics, json; print(statistics.mean(json.loads(sys.stdin.read())))"

https://open-meteo.com/en/docs#latitude=41.01&longitude=28.95&hourly=temperature_2m&forecast_days=1

mockbin.org

Python ile basit bir API uygulaması

kafein@kfnlinux:~$ sudo apt install python3-pip
kafein@kfnlinux:~$ pip install flask
kafein@kfnlinux:~$ mkdir hello-api
kafein@kfnlinux:~$ cd hello-api
kafein@kfnlinux:~/hello-api$
kafein@kfnlinux:~$ nano hello.py

Aşağıdaki kodu hello.py dosyasına kaydedelim

from flask import Flask

app = Flask(__name__)

@app.route("/")
def hello_world():
    return "<p>Hello, World!</p>"
kafein@kfnlinux:~$ sudo apt install python3-pip
kafein@kfnlinux:~$ mkdir hello-api
kafein@kfnlinux:~$ cd hello-api
kafein@kfnlinux:~/hello-api$
kafein@kfnlinux:~$ nano hello.py

Nginx’i reverse proxy olarak kuralım

kafein@kfnlinux:~$ sudo apt install nginx
kafein@kfnlinux:~$ ps -ef | grep nginx
kafein@kfnlinux:~$ curl localhost

Aşağıdaki location bloğunu /etc/nginx/sites-available/default dosyasında

server {
  ...
  location /hello {
          proxy_pass http://localhost:5000/;
  }
  ...
}  

kafein@kfnlinux:~$ sudo nano /etc/nginx/sites-available/default
kafein@kfnlinux:~$ sudo systemctl restart nginx
kafein@kfnlinux:~$ curl localhost/hello