Bu md dosyası Fedora işletim sistemine yeni başlayanlara destek olması amacıyla hazırlanmıştır. Fedora 35 ve sonrası için uygundur.
İşletim sisteminde kurulu herhangi bir yazılıma ve özelliğe ulaşmak için Super Key'e (Windows ya da Elma logolu klavye tuşuna) bir kez basıldıktan sonra bulunmak istenen uygulama adının yazılması yeterlidir. WinKey + Calc gibi... (Hesap makinesi bulunabilecektir.)
Fedora her 6 ayda bir yeni versiyon için güncellenmektedir. İşletim sistemini güncel tutmak için Terminal'e aşağıdaki kodları yazıyoruz ve sırasıyla çalıştırıyoruz. (Aşağıdaki kodun üzerine gelince sağ tarafta beliren kopyalama simgesini kullanabilirsiniz.)
sudo dnf update --refresh -y
sudo dnf upgrade --refresh -y
Terminale kodları yapıştırırken CTRL + V'ye izin vermemektedir. Bu sebeple CTRL + SHIFT + V kullanılmalıdır. Ya da sağ tıkla yapıştır yapabilirsiniz.
update güncelleme dosyalarını kontrol etmek, upgrade ise kurmak için kullanılmaktadır.
Fedora'nın yazılım kütüphanesi yetersizdir. Bu iki dağıtım Microsoft Edge, Visual Studio Code, PyCharm gibi tonlarca programı Software'e ekler. Bu şekilde kod yazmadan birçok yazılımı kurabilirsiniz.
Software, yazılımların kurulabildiği kütüphanedir. Winkey + Software ile erişebilirsiniz.
Terminale sırasıyla
sudo dnf install https://mirrors.rpmfusion.org/free/fedora/rpmfusion-free-release-$(rpm -E %fedora).noarch.rpm https://mirrors.rpmfusion.org/nonfree/fedora/rpmfusion-nonfree-release-$(rpm -E %fedora).noarch.rpm
flatpak remote-add --if-not-exists flathub https://flathub.org/repo/flathub.flatpakrepo
yazabilir ve kurulumları gerçekleştirebilirsiniz.12
Kurulum sonrası Wi-Fi çalışmazsa aşağıdaki adımları uygulayabilirsiniz.
Terminale
sudo reboot
yazılır ve işletim sistemini tekrar başlatılır. Settings'ten Wi-Fi ayarları kontrol edilir.
Wi-Fi Adapter (Wireless Driver), RPMFusion ve Flatpack'ten sonra hala kurulu değilse aşağıdaki adımlar uygulanır.3
Terminal'e
lspci | grep -i net
yazılır ve Wi-Fi Adapter kurulur.4
- GNOME Shell Extentions (https://addons.mozilla.org/tr/firefox/addon/gnome-shell-integration/) Edge'e ya da Firefox'a kurulur.
- Dash to Dock (https://extensions.gnome.org/extension/307/dash-to-dock/) eklenti kurulur.
- Süper Key + Extensions ile Extensions açılır. Gerekli ayarlamalar yapılır.
4K çözünürlük kullanıyorsanız ekran ölçeklendirme gerekebilir.
Software'den Gnome Tweaks'i kurulur.
Fonts > Scaling Factor'den ayarları 1.75, 1,80 yapabilirsiniz.
Ya da
Oturum açılışında parola sorduğunda sağ alt köşedeki çark simgesine tıklayıp "GNOME on Wayland"i seçebilirsiniz. Display ayarlarına %150, %175 seçenekleri gelecektir. Fakat NVIDIA düzgün çalışmayabilir. Bazı uygulamaları iyi render'lamayabilir ve bulanık gösterebilir.
Gnome Tweak ile koyu tema da kullanabilirsiniz.5
Multimedya codec'leri için Terminal'e aşağıdaki kodları yazıyoruz.6
sudo dnf install gstreamer1-plugins-{bad-\*,good-\*,base} gstreamer1-plugin-openh264 gstreamer1-libav --exclude=gstreamer1-plugins-bad-free-devel
sudo dnf install lame\* --exclude=lame-devel
sudo dnf group upgrade --with-optional Multimedia
Windows'tan gelen bazı dosyalar, özellikle Word belgeleri, fontlar yüzünden düzgün gösterilmeyebilir. Bu sebeple Windows fontlarını kullanmalıyız.
Files'ın sol konsolunda en altta yer alan +Other Locations'a tıklıyoruz. Windows > Fonts klasörü içindeki fontları kopyalıyoruz. Fedora'da gizli dosyaları gösteriyoruz ve Home klasörünün içinde .Font adlı yeni bir klasör oluşturup kopyaladığımız fontları buraya yapıştırıyoruz.
Gizli dosyaları görebilmek için Home klasöründe Show Hidden Files seçeneği seçilmelidir.
Masaüstünde klasör, belge kullanabilmek için Desktop Icons NG (DING) eklentisi kurulabilir. Bu eklentiyi kurabilmek için daha önce GNOME Shell Extensions kurulmalıdır. (Firefox için tıklayınız.)
Fedora'da harici yazılım kurmak için rpm uzantılı dosyalar kullanılmaktadır. rpm uzantılı tüm dosyalar paket olarak adlandırılmaktadır.
Paketlerin kurulumu için
dnf install paket_adi
Kaldırılması için
dnf remove paket_adi
komutlarını kullanıyoruz. Kaldırma işlemlerinde .rpm uzantısını yazılmamalıdır. Sadece paket adları yazılmalıdır.
🟥 rpm paket kurulumları son çare olarak kullanılmalıdır. Bu paketleri kaldırmak kimi zaman sorunlara yol açabilmektedir.
Kaldırma işlemlerinde sorun çıkarsa aşağıdaki örnekteki yöntemi uygulayabilirsiniz:
Diyelim ki softmaker-office-2021-1046.x86_64.rpm paket yazılımını indirdik. Fakat Software'den kaldıramadık. Terminal'e başında sudo olmadan
dnf list --installed \*softmaker\*
ya da
sudo dnf search \*softmaker\*
komutlarını yazıyoruz. Buradaki * * karakterleri softmaker kelimesinden önce ya da sonra karakter olsun ya da olmasın içinde "softmaker" geçen tüm paketleri listelemeye yarar. Komutu çalıştırdığımızda yanıt olarak
Installed Packages
softmaker-office-2021.x86_64
dönecektir.
dnf remove -y softmaker-office-2021.x86_64
paket adını öğrendikten sonra SoftMaker Office'i yukarıdaki komutlar yardımıyla kaldırabiliriz.
Fedora ile varsayılan olarak LibreOffice yazılımı gelse de topluluğun en çok tercih ettiği ofis programı Microsoft 365'e benzemesi sebebiyle OnlyOffice'dir.
Kurulum öncesi 3. başlıkta anlatılan RPMFusion ve Flatpack paketlerinin kurulması gerekmektedir.
PSoftware'den OnlyOffice aratılarak kurulabilir. Tamamen ücretsizdir.
Bazı videolar mp4 formatında olsa dahi codec eksikliği yüzünden Fedora'nın varsayılan video oynatıcısı tarafından çalışmayabilir. Bunun için Software'den VLC media player kurulabilir.
Tam ekran görüntüsü almak için PrintScreen, belirli bir alanın ekran görüntüsünü için SHIFT + PrintScreen tuş kombinasyonunu kullanabilirsiniz. Görüntüler Files > Pictures içerisine kaydedilmektedir. Dilerseniz Photoshop'un alternatifi olan GIMP ile görseller üzerinde çalışabilirsiniz.
Belirli bir alanın ekran görüntüsünü alma, dikdörtgen ve ok şekileri vurgu yapma gibi özellikler için Shutter yazılımı kullanılabilir.
Bilgisayarı baştan başlattığımızda hangi işletim sistemini seçeceğimize dair bir liste görüntülenecektir.
Her yeni güncelleme ile bu liste uzamaya başlayacaktır. Bu sebeple GRUB açılış listesindeki eski versiyonları listeden kaldırmak için
sudo dnf remove --oldinstallonly
komutunu kullanmamız yeterlidir.
🟥 Bu çözüm Fedora'nın eski versiyonlarını silecektir. Çökme durumlarında kurtarma sürümüne geçilememektedir. Bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır.
Varsayılan uygulamaları değiştirmek için Super Key yapıldıktan sonra "Default App" yazılabilir.
Ya da doğrudan Settings > Default Applications yolu izlenebilir.
Bu belgedeki birçok konu Reddit topluluğu sayesinde hazırlanmıştır. Sorun yaşadığınız her konuda Fedora Subredditi'ni kullanabilirsiniz. Çok sağlam bir community'si vardır.